Zakładasz bank? Najpierw go przetestuj!

Czy w Europie jest wciąż miejsce dla nowych banków? Z jakim regulacjami i wymogami muszą się zmierzyć? Jak powinny się do tego przedsięwzięcia przygotować? Stworzenie instytucji finansowej to ogromne wyzwanie. Wymaga nie tylko doświadczonego lidera i kapitału, ale również efektywnego modelu biznesowo-operacyjnego. Jak jednak sprawdzić potencjalną skuteczność takiego projektu? Trzeba go przetestować.

Unijny rynek usług finansowych dynamicznie się rozwija. Do lokalnych regulatorów stale napływają wnioski o udzielenie zgody na działanie nowych podmiotów. Pandemia SARS-COV-2 nie zmieniła tego trendu. Wynika to przede wszystkim z aktywności start-upów i fintechów, które osiągnąwszy granice rozwoju w dotychczasowych modelach biznesowych, decydują się na pozyskanie licencji bankowych i podejmują wysiłek przekształcenia swoich organizacji w neobanki.

Wtórny znaczy tańszy?

Czy te podmioty zamiast wchodzić na nową ścieżkę regulacyjną, nie powinny jednak szukać licencji z rynku wtórnego? W krajach członkowskich będzie rosła liczba banków w pogarszającej się sytuacji ekonomicznej. Obciążenia fiskalne oraz rosnące wymogi prawne, skutkujące wysokim kosztem działania i nadpłynnością, sprzyjają przejęciom i konsolidacjom. To stwarza duże możliwości na rynku wtórnym licencji bankowych. Dla neobanków przejęcie istniejących licencji może być jednak przedsięwzięciem zbyt drogim i biznesowo ryzykownym. Ponadto wiąże się z „dziedziczeniem” całej struktury starej organizacji, a koszt wprowadzenia do niej innowacji może okazać się wysoki. Oznacza to, że dla wielu podmiotów korzystniejszym rozwiązaniem jest jednak złożenie wniosku do regulatora lokalnego o otrzymanie nowej licencji bankowej lub działanie na podstawie paszportu bankowego, wystawionego przez regulatora z innego kraju członkowskiego (taką możliwość daje unijna zasada jednolitej licencji i procedury notyfikacji).

Cykl życia organizacji bankowej: samodzielny innowator/pre-fintech/fintech/neo-bank/bank monoproduktowy/bank multiproduktowy/bank dojrzały/bank nowych produktów-platforma/bank konsolidowany, będzie wymagał uzyskania lub utrzymania licencji bankowej w warunkach silnej konkurencji rynkowej. Część podmiotów zdecyduje się na przejęcia i kanibalizację modeli biznesowych, dla wielu będzie to jednak szansa na uzyskanie nowej, nieobciążonej licencji do uruchamiania innowacyjnych modeli biznesowych.

Bank e-commerce.

Konsumenci coraz częściej dokonują transakcji handlowych na platformach e-commerce. Klienci i sprzedawcy potrzebują więc instrumentów, zapewniających płynność finansową. Dla konsumentów są to pożyczki lub kredyty, dla podmiotów handlowych – kredyty obrotowe i finansowanie działalności (np. faktoring, ubezpieczenia transakcji, gwarancje podmiotów b2b).

Sektor handlu elektronicznego to kolejny obszar, gdzie najprawdopodobniej będą powstawały nowe podmioty kredytowe i organizacje bankowe. Platformy e-commerce to też najlepsze miejsce do udostępniania mikroprodutków finansowych przez ubezpieczycieli lub banki, które w ramach współpracy mogą oferować je w formie pakietów. Platforma e-commerce pozwala na lepszą identyfikację potrzeb konsumenta (niż w oddziale bankowym lub kanale elektronicznym) i umożliwia efektywniejsze spełnienie jego oczekiwań.

Platforma w banku czy bank na platformie?

Otwarte pozostaje pytanie, czy banki będą pełniły rolę dostawców dla platform handlu elektronicznego, czy też same staną się organizatorami rynku? Prawie każdy z nich próbuje oferować swoim klientom wewnętrzne sklepy, oferty rabatowe firm trzecich czy ubezpieczenia, używając jako kanału dotarcia, bankowości mobilnej lub internetowej. Możliwość dokonania płatności za przejazdy komunikacją miejską, korzystanie ze strefy płatnego parkowania lub zakup biletów do kin i teatrów stają się standardową opcją dostępną w bankowej aplikacji mobilnej. W ten sposób bank umożliwia swoim klientom skorzystanie z platform dostawców trzecich (są to firmy, które już zawarły umowę ze sprzedawcami poszczególnych produktów i ich rolą jest tylko agregowanie oferty). W tym scenariuszu wartość dodana instytucji finansowej to pośrednictwo w sprzedaży i obsługa procesu płatności.

Dlaczego mamy jednak zarządzać swoimi potrzebami akurat w banku? Może przyszedł czas na odwrócenie tej sytuacji? Na wejście banków na platformy handlowe? Może powinno powstać miejsce, gdzie klient samodzielnie będzie decydował o wyborze właściwego produktu bankowego lub pakietu usług, pochodzących od wielu podmiotów finansowych. Na takiej platformie instytucje będą mogły konkurować między sobą i budować lojalność klientów za pomocą programów zbudowanych w oparciu o rzeczywiste potrzeby konsumentów. To miejsce będzie szczególnie atrakcyjne dla neobanków zdolnych do zaoferowania innowacyjnych produktów, nadążających za zmieniającymi się wzorcami zakupowymi użytkowników. Sukces banków jest zdeterminowany możliwością ekspansji, dotarcia do nowych segmentów klienta, jak również nową strategią dystrybucji. Ponadto w dobie pandemii, częstsze korzystanie przez konsumentów z kanałów elektronicznych oraz nowa wycena produktów przez dostawców, stwarzają szansę na zmianę efektywności dotychczas wykorzystywanego modelu biznesowego.

Zakładam bank – pierwszy krok.

Od 2014 roku Europejski Bank Centralny jest jedyną instytucją posiadającą prawo autoryzowania działalność podmiotów kredytowych. Polskie prawo nie definiuje pojęcia licencji bankowej i nie posługuje się nim. Oczywiście nasz prawodawca daje możliwość założenia instytucji finansowej, jednak jest to dość długotrwały i skomplikowany proces.

W Polsce uzyskanie możliwości działania jako instytucja kredytowa jest podzielone na dwa etapy: udzielenie zgody przez Komisję Nadzoru Finansowego na utworzenie organizacji oraz zgoda na rozpoczęcie przez nią działalności. O ile pierwszy etap jest uwarunkowany wymogami o naturze formalnej, o tyle zgoda na rozpoczęcie działalności wymaga spełnienia warunków organizacyjnych. Aby została ona udzielona, konieczna jest demonstracja poprawnie działającej instytucji bankowej. Możliwość jej sprawdzenia dają regulatorzy rynku bankowego, czyli banki unijnych państw, które uruchamiają sandboxy regulacyjne. Są to dedykowane, techniczne środowiska testowe, gdzie podmioty mogą zweryfikować stan swojej dojrzałości operacyjnej i zdolność spełnienia stawianych przed nimi wymagań.

Czy to się uda?

Zmiany gospodarcze i nowe modele ekonomiczne będą stanowić wyzwanie także dla dużych i średnich organizacji. Modyfikacjom muszą ulec plany biznesowe oraz odpowiadające im działania operacyjne. Aby organizacja mogła osiągnąć pełną wydajność, niezbędne jest więc wykorzystanie własnych platform do przeprowadzania testów biznesowych i operacyjnych. Bank, szczególnie nowy musi mieć możliwość szybkiej kalkulacji efektywności przedsięwzięcia (szczególnie w przypadku innowacyjnych produktów i usług, które nie były testowane w warunkach rynkowych). Potrzebuje do tego taniego, elastycznego i łatwo dostępnego narzędzia, które pozwoli mu sprawdzić potencjalne projekty. Do realizacji przejdą bowiem tylko te pomysły, które dadzą realne rezultaty biznesowe. Kluczowe będzie odkrycie oczekiwań i kanałów dotarcia do klienta, które nie są jeszcze określone. Przewidzenie lub kreacja potrzeb staną się największym polem konkurowania instytucji finansowych.

Przetestuj innowację.

Wsparciem przy ocenie biznesowej danego projektu są sandboxy, czyli platformy wykorzystywane do testów, np. regulacyjnych czy technicznych wybranych procesów. Na nich podmiot może dokonać symulacji kompletnej i działającej instytucji bankowej. Asseco oferuje swoim klientom sandbox Asseco BooX, który jest dostępny w modelu subskrypcyjnym, dzięki czemu podmiot nie musi wdrażać kosztownego systemu albo np. na etapie startupu dołączać swoich usług do innej instytucji bankowej, po to, aby je przetestować.

Koncepcja platformy Asseco BooX wynika z potrzeb rynku – daje możliwość wyboru rozwiązań dedykowanych do aktualnej oferty produktowej banku, która odpowiada bieżącym potrzebom jego klientów. Asseco BooX jest platformą dla neobanków, banków podlegających konsolidacji, sandboxów regulacyjnych i rozwiązań marketplace (e-commerce). Już na etapie pozyskiwania licencji bankowej umożliwia udowodnienie wysokiej gotowości operacyjnej. Z kolei obecne na rynku instytucje wspiera w procesie testowania i uruchamiania innowacji.

Liderzy wybierają chmurę.

Asseco BooX stanowi odpowiedź na oczekiwania założycieli wchodzących na rynek organizacji. Są nimi liderzy z dużym doświadczeniem i wiedzą z zakresu bankowości. Budują oni i uruchamiają firmę w oparciu o nową infrastrukturę i procesy biznesowe. Stawiają na innowacje, ponieważ wiedzą, że na hiperkonkurencyjnym rynku usług finansowych kluczowe jest zbudowanie przewagi już od chwili rozpoczęcia działalności.

Krótka analiza kilku neobanków, które pojawiły się na polskim rynku, dała nam informacje o profilu liderów zaangażowanych w budowę tych podmiotów. Najczęściej kierowane są one przez osoby określane jako X-Shaped, które łączą w sobie zdolności przywódcze i doświadczenie operacyjne. Statystycznie (przeanalizowaliśmy profile 22 osób odpowiedzialnych za budowę nowych inicjatyw bankowych) w przyszłości średnia wieku osoby, występującej o licencję bankową, wyniesie 46 lat. Będzie to osoba, która uczestniczyła już w kilku podobnych procesach, dzięki czemu będzie mogła oprzeć nową inicjatywę o sprawdzone systemy technologiczne, m.in. o te działające w cloudzie. Nowi liderzy, mając już doświadczenie z rozwiązaniami działającymi w chmurze, będą zapewne wybierali systemy bankowe, pracujące w tym modelu (o ile pozwoli na to regulator rynku) i będą się rozliczali na podstawie planów subskrypcyjnych, co zapewni im elastyczność kosztową.

Gdzie założyć bank?

Kluczem do sukcesu nowej instytucji finansowej są nie tylko eksperci czy rozwiązania technologiczne, ale również rynek, na którym rozpoczyna ona swoją działalność. Biorąc pod uwagę liczbę międzynarodowych podmiotów, oczekujących na licencje, np. u litewskiego regulatora bankowego, widać że wnioskujący zdecydowanie opierają swoją strategię na możliwości ekspansji zagranicznej. Polskie podmioty również zamierzają działać na rynkach innych niż macierzysty i to także na podstawie licencji otrzymanej u innego regulatora. Z kolei w Polsce działa lub planuje rozpocząć działalność wiele zagranicznych instytucji finansowych. Na naszym rynku notyfikowało swoje licencje już ponad 200 podmiotów, które uzyskały licencję w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Francji, Luksemburgu czy Austrii.

Oczekiwania klientów zmieniają się dynamicznie, co sprawia, że banki muszą nie tylko prawidłowo je identyfikować, ale również szybko na nie odpowiadać. Właśnie dlatego celem ekspansji bankowych fintechów i neobanków są rynki, gdzie rozpoczęcie działalności jest możliwe w stosunkowo krótkim czasie i na których występuje niskie nasycenie usługami bankowymi. Za takie kraje uznawane są Portugalia, Wielka Brytania (pomimo opuszczenia przez ten kraj Unii Europejskiej) i Irlandiia. Ponadto trudna sytuacja banków spółdzielczych w niektórych europejskich państwach sprawi, że w tym segmencie będzie dochodziło do konsolidacji oraz powstawania neobanków i platform usług finansowych.

Tomasz Blicharz, BooX Product Marketer, Asseco Poland