Jak zapobiegać praniu pieniędzy? Analiza porad Generalnego Inspektora Informacji Finansowej

GIIF opublikował Komunikat nr 22 w sprawie praktycznych aspektów stosowania środków bezpieczeństwa finansowego oraz przekazywania zawiadomień, o których mowa w ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (ustawa AML). Jest to odpowiedź na wątpliwości, dotyczące należytego sposobu stosowania przepisów, m.in. w odniesieniu do przeprowadzania transakcji okazjonalnej. W komunikacie umieszczono wiele praktycznych informacji wraz z przykładami.

Z Komunikatu wynika, iż zastrzeżenia Generalnego Inspektora wzbudza zakres stosowania przez instytucje obowiązane środków bezpieczeństwa finansowego oraz treść zawiadomień, o których mowa w art. 74 lub art. 86 ustawy AML.

Generalny Inspektor wskazuje, jakie działania powinny obejmować środki bezpieczeństwa finansowego
w określonych przypadkach. Mówi również o tym, co powinno zawierać zawiadomienie przekazywane przez instytucje obowiązane do GIIF.

Jednocześnie przypomina, że zgodnie z art. 147 ustawy AML instytucja obowiązana, która nie dopełnia obowiązków, o których mowa m.in. w Komunikacie, podlega karze administracyjnej.

Sprawdź swój system IT

Informacje umieszczone w Komunikacie są sygnałem dla instytucji obowiązanych do zweryfikowania funkcjonujących procedur wewnętrznych oraz sposobu działania narzędzi informatycznych, wspierających komórki AML. Ze względu na szeroki zakres obowiązków wynikających z ustawy AML, ważne aby system wyposażony był w mechanizmy, umożliwiające automatyczną weryfikację danych o kliencie oraz jego transakcjach. W przypadku zidentyfikowania nietypowych transakcji czy też zachowań klienta powinien on wygenerować odpowiedni alert.

System Asseco AML nie tylko spełnia te wymogi, ale dzięki modułowi zarządzania sprawą, dodatkowo wskazuje użytkownikowi, jakie powinien podjąć kroki oraz jaka dokumentacja dla danego przypadku jest wymagana. Zgromadzony w jednym miejscu materiał w łatwy sposób może zostać wykorzystany jako treść zawiadomienia do GIIF, o którym mowa w Komunikacie.

Kiedy podjąć środki bezpieczeństwa finansowego?

W Komunikacie GIIF przypomina, iż środki bezpieczeństwa finansowego powinny być stosowane przez instytucje obowiązane m.in. w przypadku nawiązywania stosunków gospodarczych, przeprowadzania transakcji okazjonalnej oraz w odniesieniu do klientów, z którymi utrzymują stosunki gospodarcze.

Środki te obejmują m.in. ocenę stosunków gospodarczych i uzyskanie informacji na temat ich celu
i zamierzonego charakteru oraz bieżące monitorowanie stosunków gospodarczych klienta.

Co ważne, w przypadku, gdy instytucja obowiązana nie może zastosować jednego z wymaganych środków bezpieczeństwa finansowego:

• nie nawiązuje stosunków gospodarczych,
• nie przeprowadza transakcji okazjonalnej,
• nie przeprowadza transakcji za pośrednictwem rachunku bankowego,
• rozwiązuje stosunki gospodarcze.

W kolejnym kroku, instytucja obowiązana powinna dokonać oceny, czy brak możliwości zastosowania środków bezpieczeństwa finansowego, stanowi podstawę do przekazania Generalnemu Inspektorowi zawiadomienia,
o którym mowa w art. 74 lub art. 86 ustawy AML.

Zawiadomienie do GIIF

Każde podejrzenie, dotyczące transakcji nietypowych, nienaturalnie złożonych, opiewających na wysokie kwoty, które wydają się nie mieć uzasadnienia prawnego lub gospodarczego, powinno oznaczać wnikliwą analizę, mającą na celu wyjaśnienie okoliczności, w jakich transakcja została przeprowadzona. Konieczna jest również intensyfikacja bieżącego monitorowania stosunków gospodarczych klienta, a w przypadku rozpoznania wyższego ryzyka prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu instytucja obowiązana powinna zastosować wzmożone środki bezpieczeństwa finansowego.

W Komunikacie przedstawione zostały przykładowe okoliczności uznawane przez instytucje obowiązane za stanowiące podstawę do zgłoszenia zawiadomienia do Generalnego Inspektora.

Wśród nich znalazł się przykład dotyczący spółek handlowych założonych na terytorium Polski, dokonujących oraz przyjmujących płatności o wysokiej wartości od zagranicznych kontrahentów. W wyniku weryfikacji często okazuje się, iż spółki te nie dysponują odpowiednimi zasobami ludzkimi, finansowymi, technicznymi, by uczestniczyć w handlu międzynarodowym.

Z Komunikatu wynika, iż zastrzeżenia Generalnego Inspektora wzbudza zakres stosowania przez instytucje obowiązane środków bezpieczeństwa finansowego oraz treść zawiadomień, o których mowa w art. 74 lub art. 86 ustawy AML.

Generalny Inspektor wskazuje, iż w treści zawiadomienia powinno znaleźć się m.in. uzasadnienie. Ważne również, aby jasno zostały opisane zastosowane środki bezpieczeństwa finansowego oraz jaki był wpływ ustalenia okoliczności, mogących wskazywać na podejrzenie popełnienia przestępstwa na stosunki gospodarcze (np. nie przeprowadzenie transakcji).

Obowiązki instytucji obowiązanych

Jednocześnie Generalny Inspektor przypomina, że zgodnie z art. 147 ustawy AML Instytucja obowiązana, która nie dopełnia obowiązków o których mowa m.in. w Komunikacie podlega karze administracyjnej. Do obowiązków należą m.in:

• sporządzania oceny ryzyka oraz jej aktualizacji,
• stosowania środków bezpieczeństwa finansowego,
• dokumentowania zastosowanych środków bezpieczeństwa finansowego oraz wyników bieżącej analizy przeprowadzanych transakcji,
• wykazania na żądanie organów uprawnionych do sprawowania kontroli zastosowania odpowiednich środków bezpieczeństwa,
• przekazania lub udostępnienia informacji na żądanie Generalnego Inspektora,
• przekazania zawiadomień, o którym mowa w art. 74 lub 86 ust. 1 ustawy AML

Więcej informacji o Asseco AML (Anti-Money Laundering) na: aml.asseco.com

Edyta Zdziarska, Konsultant Biznesowy w Pionie Business Intelligence, Asseco Poland