Ponad 57 miliardów euro w pożyczkach i dotacjach – tyle polski rząd planuje przeznaczyć na projekty realizowane w ramach Krajowego Planu Odbudowy. 20 proc. tej kwoty jest zarezerwowane na cyfryzację*. Słowo „cyfryzacja” jest obecnie odmieniane przez wszystkie przypadki. Gdzie jednak leżą jej granice? Dostrzegamy jej zalety, ale co z drugą stroną medalu? Czy jesteśmy gotowi na dalszą transformację? M.in. o tym rozmawiała redakcja portalu ITwiz.pl z Arturem Miękiną, Dyrektorem Sprzedaży Projektów Kluczowych w Asseco Data Systems.
Obecnie każdy, nawet bez umiejętności programistycznych, może uruchomić sklep internetowy. W jakich dziedzinach życia cyfrowego możemy spodziewać się podobnych rewolucji?
Artur Miękina (AM): Uważam, że umiejętności należy mieć nawet, jeśli zakładamy sklep internetowy. Do poszczególnych zagadnień podchodziłbym bowiem bardziej ewolucyjnie niż rewolucyjnie. Niemal w każdej dziedzinie życia można wprowadzać usprawnienia cyfrowe pod warunkiem, że są one wcześniej przemyślane i skutkują wartością merytoryczną, a nie jedynie marketingową. Najlepszym podejściem jest takie, aby cyfryzacja nie stanowiła istoty samej w sobie, a była elementem wspomagającym proces biznesowy. Tak naprawdę nikogo specjalnie nie interesuje, jak działa sklep internetowy, ważne jest, że siedząc w domu mogę wybrać, zamówić i zapłacić za oczekiwany towar, czyli finalnie zrealizować własną potrzebę. Cyfryzowanie kompletnych procesów biznesowych wymaga wiedzy i szerokiego spojrzenia. Musimy również pamiętać, że przyśpieszenie digitalizacji wzmogło aktywność cyberprzestępców. Jest to kolejna kwestia, do której firmy czy instytucje państwowe muszą się odpowiednio przygotować.
Obawy przed cyberprzestępcami są naturalne, ale czy cyfryzacja sama w sobie nie powinna nas w pewnym stopniu niepokoić? Czy, np. wiążąca się z nią robotyzacja nie będzie skutkowała zastępowaniem ludzi przez maszyny?
AM: Nie należy się obawiać, ale należy być świadomym, że w pewnych obszarach ten proces rzeczywiście postępuje. Nie podchodźmy jednak do tego faktu na zasadzie: cyfryzacja czy robotyzacja jest zła, bo zastąpi ludzi. Ludzie wraz z cyfryzacją mogą ewaluować, samokształcić się w nowych dziedzinach życia. Rozwiązania informatyczne przejmą bowiem od nas przede wszystkim monotonne i powtarzalne zadania. Dzięki temu pracownicy będą mogli skupić się na działaniach, przy których ich uwaga i kompetencje mogą być lepiej wykorzystane. Przykładowo, zamiast tracić czas na weryfikację tożsamości klienta, konsultant może skupić się na jego obsłudze i przedstawieniu oferty. Traktujmy więc cyfryzację jako wsparcie, które podnosi komfort naszego życia prywatnego i zawodowego, a tak naprawdę jest jego stałym elementem, bo patrząc na nasze dzieci, dla których to cyfrowe środowisko jest czymś naturalnym, trudno sobie wyobrazić, że ten trend miałby się zatrzymać.
Gdzieś jednak leży granica transformacji cyfryzacji. Jakich obszarów nie możemy scyfryzować?
AM: Nie wydaje mi się, że są granice. Oczywiście niektóre obszary są bardziej podatne na cyfryzację, a niektóre mniej, ale to od naszej kreatywności zależy, jak sprawnie te procesy zostaną wdrożone. Jeśli dany sektor gospodarki jest kreatywny, to udogodnień cyfryzacyjnych będzie sporo – na każdym etapie prowadzenia biznesu. Pokazał to czas pandemii i zmiany, jakie nastąpiły, np. w obszarze administracji publicznej. Nagle okazało się, że możliwe jest scyfryzowanie wielu procesów, a przede wszystkim kontaktu obywatela z instytucjami. Choć oczywiście w tym sektorze jest jeszcze dużo do zrobienia.
Kwestia cyfryzacji w administracji publicznej jest wyzwaniem, z którym musiało zmierzyć się wiele krajów. W części z nich opracowano już kompleksowe strategie dotyczące cyfryzacji państwa. Czy są one niezbędne? Co w dziedzinie cyfryzacji polskiego społeczeństwa przyniesie ze sobą Krajowy Plan Odbudowy?
AM: Samo istnienie strategii nie zapewni sukcesu, kluczowe jest bowiem to, czy jest ona wdrażana i z jakim skutkiem. Na pewno taki plan, który pełni rolę drogowskazu jest potrzebny, jednak nie zastąpi on inicjatywy i działań poszczególnych interesariuszy. Krajowy Plan Odbudowy to zbiór różnych zagadnień, w których dość mocno eksponowana jest cyfryzacja, na którą zgodnie z zapowiedziami rząd ma przeznaczyć ponad 20 proc. zaplanowanych środków*. Musimy jednak poczekać, ile z tych planów faktycznie wejdzie w życie, aby móc ocenić rezultat. Jak już wcześniej wspominałem, scyfryzować można praktycznie wszystko, ważne jest więc ustalenie priorytetów oraz oczekiwanych efektów. Nie chodzi bowiem o to, żeby cyfryzować dla samego faktu cyfryzacji, ale żeby jej pozytywne skutki były odczuwalne dla jak największych części naszego społeczeństwa i podnosiły komfort naszego życia.
Funkcjonowanie w wirtualnym świecie wymaga od nas cyfrowej tożsamości. Jak ją odpowiednio zabezpieczyć? Czy przestępcy, którzy chcą pozyskać nasze dane nie mają w tym przypadku łatwiejszego zadania niż w sytuacji, kiedy musieliby np. wejść w posiadanie naszego dowodu osobistego?
AM: Trudno sobie wyobrazić cyfrową gospodarkę bez cyfrowej tożsamości. A jak się zabezpieczać – przede wszystkim podejmując jakieś działanie w świecie wirtualnym, należy mieć podstawową wiedzę i świadomie realizować dane zadanie. Mamy bowiem tendencję do chodzenia na skróty, a liczne hasła marketingowe tylko temu sprzyjają. Nasza tożsamość jest jednym z istotniejszych elementów funkcjonowania w społeczeństwie. Podobnie jest z jej cyfrowym odpowiednikiem. Nie „klikajmy” we wszystko, o co nas zapytają w Internecie, udostępniajmy nasze dane osobowe w sposób racjonalny. Tak jak w życiu analogowym wiemy, żeby nie dawać komukolwiek dokumentu tożsamości bez konkretnej potrzeby, tak samo zastanówmy się dwa razy, jeśli chcemy to zrobić w życiu cyfrowym. Cyfrowy świat, podobnie jak ten analogowy, niesie bowiem ze sobą pewne zagrożenia, ale przede wszystkim ogromne szanse oraz możliwości rozwoju i tylko od nas zależy, czy dobrze je wykorzystamy.
Dziękuję za rozmowę!
AM: Dziękuję!
* https://www.gov.pl/web/cyfryzacja/cyfryzacja-w-krajowym-planie-odbudowy